De integrale aanpak van ondermijning wordt de komende jaren verder geïntensiveerd. Alle partners spelen daarin een rol. Aan de RIEC’s en het LIEC de taak om de partners hierbij te ondersteunen. Dat doen we langs vijf versterkingspijlers. Hieronder lees je per pijler welke activiteiten we in 2020 hebben ondernomen en welke resultaten en effecten we daarmee hebben geboekt.
Het RIEC Noord-Holland werkt nauw samen met de andere RIEC’s en het LIEC en beschikt daardoor over een breed scala aan producten en diensten. Dit aanbod stemmen we af op de lokale ondermijningsproblematiek en de behoeften van onze partners.
Klik op de pijlers voor een uitleg
Het RIEC Noord-Holland biedt trainingen voor medewerkers van partnerorganisaties (met name gemeenten), gericht op bewustwording en het vergroten van expertise. Hierin delen we onder meer de kennis die door de RIEC’s en het LIEC wordt opgedaan in de casusaanpak en in (fenomeen)onderzoek.
In 2020 hebben we in een groot aantal van onze gemeenten bewustwordingsbijeenkomsten voor ambtenaren en raadsleden georganiseerd. Hierin werd niet alleen aandacht besteed aan verschijningsvormen van ondermijnende criminaliteit en hoe je deze kunt herkennen, maar ook aan het ontwrichtende effect ervan op de samenleving.
Deze bijeenkomsten hebben bijgedragen aan een groeiend urgentiebesef in onze eenheid, over de noodzaak van zowel een repressieve en preventieve overheidsaanpak, als een maatschappelijke tegenbeweging die is gericht op het voorkomen van georganiseerde criminaliteit.
In 2020 heeft het RIEC NH in samenwerking met de IJmond-gemeenten, het RIEC Noord Nederland en het Landelijk Bureau Bibob in totaal vier digitale trainingen voor vergunningverleners georganiseerd.
De trainingen waren gericht op de praktische toepassing van de Wet Bibob en hadden ieder betrekking op een ander domein, te weten bouwen (2 trainingen), vastgoed (1 training) en horeca (1 training). In totaal namen zo’n 90 vergunningverleners deel aan de trainingen.
In de afgelopen jaren hebben we in onze eenheid een netwerk van integraal casusregisseurs opgezet. Deze casusregisseurs zijn vanuit hun moederorganisaties actief in de RIEC-signaalaanpak. Door middel van coaching en training investeren we in verdere professionalisering van deze casusregisseurs. Zo hebben we in het tweede kwartaal een tweedaagse training georganiseerd voor casusregisseurs die op dit moment veel regie voeren.
Hierin kwamen de volgende onderwerpen aan de orde:
Aan deze training, gebaseerd op de uitgangspunten van Rijker Verantwoorden, hebben ook onze accountmanagers deelgenomen.
In RIEC/LIEC-verband is het afgelopen jaar gewerkt aan het digitale Kennisplatform Ondermijning, dat eind 2020 toegankelijk is geworden. Professionals die werkzaam zijn bij de RIEC-convenantpartners en actief zijn in de aanpak van ondermijning, kunnen via dit online platform kennis, ervaring en informatie delen. Het Kennisplatform Ondermijning bestaat uit de volgende onderdelen:
Kennisbank
Het Kennisplatform Ondermijning bevat een publiek toegankelijke kennisbank met informatie over (de aanpak van) ondermijning en een besloten gedeelte met vertrouwelijke informatie. Door kennis met elkaar te delen vergroten we de effectiviteit van de ondermijningsaanpak. De aangeboden informatie verbreedt en verdiept de kennis over ondermijning en stimuleert het principe van de lerende overheid.
Netwerktool
Het besloten gedeelte bevat een netwerktool waarmee professionals contact met elkaar kunnen leggen. Door een profiel aan te maken geef je aan over welke expertise (thema’s) je beschikt en uit welke regio je afkomstig bent. Professionals uit heel Nederland kunnen zo eenvoudig met elkaar in contact komen waarbij je kan zoeken op elkaars expertise.
Actueel nieuws
Het kennisplatform bevat de meest actuele nieuwsberichten over ondermijning, verdeeld over verschillende thema’s en regio’s. Met de instelbare filter op thema en regio lees je het 24/7 actuele nieuws van jouw voorkeur.
Om ondermijnende criminaliteit effectief aan te kunnen pakken is een compleet en actueel beeld van het probleem onontbeerlijk. Onze integrale analyses en onderzoeken geven zicht op de problematiek, trends en fenomenen. Op basis daarvan kunnen we gericht optreden en proactief en preventief optreden als één overheid.
Ondermijningsbeeld Schiphol
In opdracht van de gemeente Haarlemmermeer en de Stuurgroep Aanpak Ondermijning is onder begeleiding van versterkingsproject Orville in het voorjaar van 2020 het Ondermijningsbeeld Schiphol opgeleverd. De ontwikkeling van dit ondermijningsbeeld is bekostigd uit de hiervoor in 2019 door het Rijk ontvangen incidentele RIEC-middelen. Vanuit het RIEC Noord-Holland namen we zitting in de begeleidingscommissie.
Het ondermijningsbeeld Schiphol biedt inzicht in de aard en omvang van ondermijnende criminaliteit op de luchthaven en bevat aanbevelingen aan de publieke en private partners voor het gezamenlijk treffen van concrete maatregelen hiertegen.
Ondermijningsbeeld Synthetische drugs
De middelen die we in 2020 van het Rijk ontvingen voor de ontwikkeling van ondermijningsbeelden, zijn besteed aan het vergroten van de informatiepositie op de productie van synthetische drugs in Noord-Holland. Hiertoe nemen onze analisten deel aan het Integraal Intelligence Project Synthetische drugs (IIPSy), onderdeel van het versterkingsproject Productielocaties drugs. In IIPSy versterken drie sporen elkaar: het opwerken van signalen tot concrete casuïstiek, (geografische) data-analyse en het uitvoeren van een fenomeenonderzoek naar de synthetische drugsproductie in Noord-Holland. In 2020 is bijna alle dataverzameling voor het fenomeenonderzoek verricht. In de loop van 2021 zullen de resultaten hiervan worden opgeleverd in een regionaal ondermijningsbeeld op de synthetische drugsproductie in Noord-Holland.
Via onder meer presentaties en infographics zijn RIEC-partners gedurende het jaar meermaals geïnformeerd over tussentijdse bevindingen. Daarnaast heeft het onderzoek bijgedragen aan het versterken van het integrale netwerk op dit thema, bestaande uit overheidspartners en private partners. Tot slot hebben de onderzoekers door een analyse van het Damoclesbeleid van 34 Noord-Hollandse gemeenten een bijdrage geleverd aan het harmoniseren van het Damoclesbeleid in Noord-Holland.
Het RIEC Noord-Holland leverde met verschillende integrale intelligenceproducten een bijdrage aan de preventieve en repressieve aanpak van ondermijning.
We besteedden extra aandacht aan het vergroten van het lerend vermogen uit RIEC-casuïstiek. Daarbij gaat het om de algemene lessen die we kunnen trekken uit individuele casussen. De opgedane kennis passen we toe in nieuwe casuïstiek en biedt bovendien aanknopingspunten voor nieuw te ontwikkelen onderzoeksmethodieken en barrières tegen ondermijnende criminaliteit. Daarnaast proberen we door verschillende casussen naast elkaar te leggen en met elkaar te vergelijken, casusoverstijgende thema’s te identificeren. Zo kunnen we onze prioriteiten blijven scherpstellen.
Voorbeelden:
Een effectieve integrale aanpak van ondermijnende criminaliteit vraagt om het stellen van de juiste prioriteiten en het maken van de juiste keuzes. Dat kan alleen op basis van voldoende relevante informatie. Samen met onze partners zijn we in 2020 gestart met een project om onze integrale werkprocessen te optimaliseren, waarbij de koppeling tussen zicht en duiding enerzijds en prioriteren en kiezen anderzijds centraal staat.
In 2021 krijgt dit een vervolg door het gezamenlijk inrichten en uitvoeren van kortdurende experimenten met verschillende focuspunten. Om meer zicht te krijgen op de aard en omvang van ondermijnende criminaliteit in onze eenheid, zullen deze voor een deel bijvoorbeeld gericht zijn op het genereren van meer meldingen van signalen van ondermijning.
Alle analisten van het RIEC Noord-Holland volgden een training Rijker Verantwoorden. De inzichten van deze training zijn toegepast binnen het vakgebied van analyse en intelligence. Zo leerden we onder meer hoe belangrijk het is om stakeholders niet alleen achteraf te informeren over de resultaten van een onderzoek of analyse, maar hen juist ook te betrekken bij de totstandkoming daarvan. Op die manier ontstaat draagvlak en mobiliseer je partners om vanuit hun eigen discipline, expertise of positie een bijdrage te leveren aan het vraagstuk.
We experimenteerden met het betrekken van stakeholders in verschillende stadia, met behulp van diverse aansprekende presentatievormen. In 2021 willen we deze ontwikkeling voortzetten.
Het RIEC Noord-Holland helpt partners om de zwakke plekken in hun organisatie en beleid te identificeren en te versterken, zodat op strategisch, tactisch én operationeel niveau de weerbaarheid van deze organisaties blijvend wordt vergroot.
In het afgelopen jaar hebben we samen met de provincie Noord-Holland en een onderzoeks- en adviesbureau de Quickscan Gemeentelijke Weerbaarheid ontwikkeld. Deze quickscan is als pilot uitgevoerd in drie gemeenten in onze eenheid. Daarmee is de kwetsbaarheid van diverse werkprocessen in de onderzochte ambtelijke organisaties inzichtelijk gemaakt en zijn concrete verbetermogelijkheden geïdentificeerd. De bevindingen van de uitgevoerde scans zijn aan de betrokken gemeenten gepresenteerd in een rapport, waarin tevens concrete handelingsadviezen zijn opgenomen, om de gevonden kwetsbaarheden in de ambtelijke organisaties aan te pakken. Vanuit het RIEC Noord-Holland hebben we de betrokken gemeenten ondersteuning geboden bij de praktische opvolging van de handelingsadviezen.
De positieve evaluatie van de pilot heeft ertoe geleid dat de Quickscan in 2021 beschikbaar wordt gesteld aan alle gemeenten in de eenheid Noord-Holland. Alle gemeenten zijn hiervoor in de gezagsdriehoeken en per brief (zie link) gevraagd zich aan te melden. Inmiddels hebben 20 gemeentelijke organisaties positief gereageerd en zijn we gestart met de uitvoering.
Het instrument Piramide naar fitte gemeente onderscheidt vijf verschillende fasen die gemeenten doormaken in de ontwikkeling naar een weerbare gemeente. De piramide rust op 5 pilaren, die de weerbaarheid van de gemeente vormen. Per pilaar is een lijst met concrete indicatoren opgesteld. De RIEC- accountmanager loopt samen met de gemeente de indicatoren langs en vinkt aan wat al aanwezig of gedaan is. Als alle indicatoren zijn langsgelopen, wordt in een dashboard automatisch weergeven in welke fase de gemeente zich op dat moment bevindt.
Het afgelopen jaar hebben we dit instrument bij verschillende gemeenten ingezet. Dat deden we zowel als nulmeting, als ook om tussentijds de (verdere) ontwikkeling van de weerbaarheid van een organisaties te monitoren, bijvoorbeeld na opvolging van de aanbevelingen uit de Quickscan bestuurlijke weerbaarheid.
Het RIEC Noord-Holland biedt partners ondersteuning bij uiteenlopende juridische vraagstukken die te maken hebben met de bestuurlijke preventieve en repressieve aanpak van ondermijnende criminaliteit. Juridische adviesvragen gingen het afgelopen jaar onder meer om:
Verder waren we vanuit het RIEC Noord-Holland actief in het landelijk netwerk waarin door RIEC-professionals juridische kennis en ervaringen worden gedeeld. In dat verband hebben we ook een bijdrage geleverd aan de totstandkoming van verschillende juridische handreikingen, zoals de handreiking APV en Ondermijning en het Model privacyprotocol binnengemeentelijke gegevensdeling.
Via het RIEC-Informatieplein hebben we in 2020 22 Bibob-ondersteuningsverzoeken van gemeenten en de provincie Noord-Holland in behandeling genomen. In deze gevallen hadden gemeenten of provincie vraagtekens bij de integriteit van de vergunningaanvrager en/of zijn zakelijke omgeving. Door middel van screening op relevante strafrechtelijke, fiscale en bestuurlijke overtredingen, kon het Bibob-onderzoek korter en efficiënter plaatsvinden, zonder dat het Landelijk Bureau Bibob hier direct mee werd belast.
De coronacrisis zette de overheid onder grote druk. Tegelijkertijd zagen we dat de georganiseerde criminaliteit zich razendsnel aanpast aan de omstandigheden en nieuwe manieren ontdekte om snel en gemakkelijk geld te verdienen. De RIEC’s en het LIEC trokken samen op om onze partners door middel van korte en actuele bulletins regelmatig te informeren over het misbruik van coronasteunmaatregelen. Ook boden we gemeenten en ondernemers communicatietoolkits aan. Zo bewaakten we samen ook tijdens de crisis de bestuurlijke en maatschappelijke weerbaarheid.
Een breed draagvlak voor een bestuurlijke en geïntegreerde aanpak van ondermijnende criminaliteit wordt gestimuleerd door doorlopend inzicht in de effectiviteit van de integrale signaal- en fenomeenaanpak op lokaal niveau. Om die reden namen we vanuit het RIEC Noord-Holland deel aan diverse ambtelijke overlegvormen en leverden we een bijdrage aan de voorbereiding van de ondermijningsagenda van de 10 politieteamdriehoeken in onze eenheid. Daarin werden de leden periodiek geïnformeerd over de stand van zaken van integrale RIEC-casussen en de ontwikkelingen in de lokale en regionale aanpak van ondermijning.
Ook buiten de formele overlegstructuren voerden de RIEC-accountmanagers diverse adviesgesprekken bij gemeenten en andere RIEC-partners en gaf het RIEC Noord-Holland schriftelijk adviezen, om partners te ondersteunen bij de aanpak en het voorkomen van georganiseerde ondermijnende criminaliteit. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om vragen over de inzet van het eigen instrumentarium, vragen over een effectieve organisatie van meldroutes en vragen omtrent de bestuurlijke en politieke integriteit.
Eerder heeft het RIEC Noord-Holland een belangrijke rol gespeeld in de totstandkoming van het versterkingsplan Aanpak Ondermijning Noord-Holland. Hoewel de uitvoering van de projecten van dit plan in onze eenheid is belegd buiten het RIEC Noord-Holland, leveren we hieraan een fundamentele bijdrage met het vervullen van verschillende rollen en taken:
Kennis over en bewustwording van ondermijning zijn cruciaal in de strijd tegen deze vorm van criminaliteit. De app Ondermijning, die in RIEC/LIEC-verband is ontwikkeld, draagt hieraan bij door kennis en actualiteit te combineren. De app is hierbij een handig hulpmiddel om de kennis over (de aanpak van) ondermijning te vergroten en op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen.
De app bestaat uit verschillende modules:
De tien RIEC’s en het LIEC werken nauw samen met elkaar en met de overheidspartners om de kennis en expertise op het gebied van ondermijnende criminaliteit te verbreden en verdiepen. Maar het stopt niet bij de overheid. Ook maatschappelijke allianties bieden veel mogelijkheden bij de aanpak van ondermijning. Door het probleem als uitgangspunt te nemen, kun je samen concrete maatregelen nemen.
De aanpak van ondermijning heeft de afgelopen jaren een sterke ontwikkeling doorgemaakt. Daarbij is het accent verlegd van een uitsluitend repressieve aanpak, naar een aanpak waarin repressie en preventie elkaar versterken. Daarnaast zijn er binnen de aanpak van ondermijning in onze eenheid enkele thema’s geprioriteerd. Zo zijn de projecten van het programma Aanpak Ondermijning specifiek gericht op het terugdringen van de drugsindustrie en de aanpak van uitbuiting. Tegelijkertijd blijft het de taak van het RIEC Noord-Holland om nieuwe trends en ontwikkelingen van ondermijning in de volle breedte te signaleren. Zo weten we immers, of we nog steeds de juiste prioriteiten stellen en kunnen we onze aanpak aanpassen naar de actualiteit.
Hoe focussen we in onze aanpak en houden we tegelijk een goede integrale informatiepositie op alle vormen van ondermijnende criminaliteit die zich in onze regio voordoen? Die vraag willen we beantwoorden in het project dat we met onze partners zijn gestart, om onze integrale (samen)werkprocessen te optimaliseren. Daarbij is de koppeling tussen zicht en duiding enerzijds en prioriteren en kiezen anderzijds centraal komen te staan. Aan de hand van deze elementen worden verschillende experimenten ontwikkeld, die in 2021 zullen worden uitgevoerd.
De kracht van het RIEC Noord-Holland wordt bepaald door de samenwerking tussen de verschillende partners. Het elkaar op locatie ontmoeten is daarbij niet alleen noodzakelijk om veilig vertrouwelijke informatie te kunnen delen, maar ook een must om formeel en informeel met elkaar in verbinding te blijven. De fysiek beperkende maatregelen ter bestrijding van de Covid-19 pandemie, vroegen dan ook veel creativiteit en flexibiliteit van ons én onze partners, om de integrale samenwerking effectief te blijven vormgeven.
RIEC-signaalaanpak
Als RIEC-bureau hebben we in de RIEC-signaalaanpak verschillende initiatieven genomen om op afstand informatie-uitwisseling veilig tot stand te brengen. Omdat onze partners door hun directies uit veiligheidsoverwegingen gehouden waren aan verschillende digitale platforms, konden we de gebruikelijke overlegvormen niet ‘kopiëren’ naar één online platform. Daarom hebben we gezocht naar alternatieven, die we vonden in geschakelde telefoongesprekken, het via een digitaal platform delen van vooraf gecodeerde vertrouwelijke informatie, of een combinatie hiervan, al dan niet digitaal verbonden met een zeer beperkt aantal partners op één locatie.
Overige kernactiviteiten
De overige RIEC-activiteiten, zoals bestuurlijke advisering, training en opleiding ten behoeve van het vergroten van de bestuurlijke en maatschappelijke weerbaarheid en de gemeentelijke ondersteuning bij het creëren van een lokale informatiepositie, kwamen in de eerste paar maanden van de COVID-19 pandemie tijdelijk op een lager pitje te staan. Dit als gevolg van het feit dat de meeste gemeenten hun prioriteiten in die periode noodgedwongen elders moesten leggen en onze partners en wij zelf ons bovendien het samenwerken op afstand moesten eigen maken. In de tweede helft van het jaar is het gelukt om een belangrijk deel van deze werkzaamheden, vaak digitaal, weer op te starten.
Een van onze belangrijkste taken is het bij elkaar brengen van onze partners en hun kennis en kunde. Om dat goed te kunnen doen, is het voor ons belangrijk te weten met welke vraagstukken partners lokaal en regionaal te maken hebben. Alleen dán slagen we erin om ons diensten- en productenaanbod optimaal af te stemmen op hun ondersteuningsbehoefte.
Naast de reguliere contacten die onze RIEC-accountmanagers gedurende het gehele jaar hadden met hun ambtelijk vertegenwoordigers van de diverse gemeenten in onze eenheid, voerden zij met bijna alle burgemeesters in onze eenheid een jaargesprek. Daarin is onze dienstverlening aan de betreffende gemeenten geëvalueerd en zijn lokale aandachtspunten in de aanpak van ondermijning besproken, waarmee in onze advisering en ondersteuning rekening zal worden gehouden.
Uit de gesprekken kwam naar voren dat algemeen behoefte bestaat aan flexibiliteit in ons ondersteuningsaanbod. Zo hebben kleinere gemeenten vooral belang bij maatwerkproducten en is op driehoeksniveau vraag naar gemeente-overstijgende ondersteuning in de vorm van coördinatiekracht en projectleiderschap.
Verder konden we aan de hand van onder meer deze gesprekken verschillende kansen en mogelijkheden identificeren om lokale vraagstukken van partners aan te sluiten op activiteiten en producten uit onze versterkingsprojecten.
Al in 2019 deed de provincie Noord-Holland onderzoek naar de toepassing van de Wet Bibob door gemeenten. Aan de hand hiervan bracht de provincie de mogelijkheden in kaart om de bestuurlijke weerbaarheid van gemeenten verder te versterken. Uit het onderzoek kwam naar voren dat er nog steeds een grote behoefte bestaat aan praktische ondersteuning en scholing op het gebied van de Wet Bibob. Het RIEC Noord-Holland herkent deze resultaten en zet zich in samen met de provincie Noord-Holland en het Landelijk Bureau Bibob in om de kennis en expertise van de gemeenten in Noord-Holland op dit gebied verder te vergroten.
In 2020 heeft het RIEC Noord-Holland in samenwerking met de Provincie in alle drie de districten een eerste netwerkbijeenkomst voor gemeentelijke Bibob-coördinatoren georganiseerd. Het doel van deze bijeenkomsten was, gemeenteambtenaren belast met Bibob-onderzoeken met elkaar in contact te brengen, een netwerk op te bouwen en kennisuitwisseling te stimuleren. Na afloop van de bijeenkomsten hebben de deelnemers aangegeven dat hiermee in een behoefte werd voorzien en dat zij graag ieder kwartaal op districtsniveau een netwerkbijeenkomst zouden bijwonen. Het RIEC Noord-Holland gaat deze bijeenkomsten organiseren.
In 2020 zijn we gestart met het opzetten van juridische regionale kenniskringen op drie verschillende gebieden: drugs, bestuurlijke handhaving en privacy. Hierin is ruimte voor zowel kennisdeling als intervisie.
In de aanpak van ondermijning weten overheden niet alleen elkáár steeds beter te vinden, maar werken zij ook steeds meer samen met burgers, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.
Om de slagkracht van de overheid te vergroten is niet alleen kennis en expertise nodig, maar ook capaciteit. Het RIEC Noord-Holland kan zorgen voor projectleiders en analisten om de aanpak van partners te ondersteunen en kan partners helpen bij het vinden van goede externe krachten. Het RIEC Noord-Holland ondersteunt bovendien door het coördineren, regisseren, begeleiden, aanjagen en monitoren van casuïstiek en projecten.
In het Informatieplein brengen RIEC-convenantpartners signalen in, ten behoeve van de integrale RIEC-signaalaanpak.
Het Informatieplein kwam in 2020 in de regel twee keer per maand bijeen. In verband met de corona-maatregelen maakten ze daarbij gebruik van verschillende communicatiemiddelen om op afstand veilig informatie te kunnen uitwisselen. Het RIEC Noord-Holland droeg zorg voor de planning, agendering, verslaglegging en het voorzitterschap van de bijeenkomsten.
Behandelde signalen
In 2020 behandelden de RIEC-partners 28 nieuwe RIEC-signalen in het Informatieplein. De gemeenten waren met 13 signalen verreweg het vaakst inbrenger van een RIEC-signaal. Dit is opvallend omdat de voorgaande jaren vooral de politie (24 in 2019 ten opzichte van 8 in 2020) inbrenger was.
Van de in totaal 28 behandelde signalen hebben er 23 ook daadwerkelijk een integraal vervolg gekregen. De overige signalen werden monodisciplinair opgepakt, omdat geen integraal belang werd ervaren of de signalen onvoldoende werden bevestigd.
De meeste signalen (17) die behandeld zijn, hadden als hoofdthema Witwassen en/of financieel-economische criminaliteit. De overige signalen hadden als hoofdthema Drugs (6, waarvan 3 hennep en 3 harddrugs), Mensenhandel of mensensmokkel (4) en Milieucriminaliteit (1). Opvallend is, dat relatief veel signalen afkomstig zijn uit de horecasector (5) en de vastgoedsector (5).
Daling aantal signalen
Het aantal signalen dat in 2020 door het Informatieplein is behandeld (28), ligt veel lager dan in voorgaande jaren (38 in 2019 en 65 in 2018). Ook het aantal casussen dat daadwerkelijk een integraal vervolg heeft gekregen, laat een daling zien, zij het minder sterk; 23 in 2020 ten opzichte van 29 in 2019 en 31 in 2018.
De sterke afname van het aantal signalen kan in direct verband worden gebracht met de coronacrisis. Door de lockdown werden er door de partners minder signalen waargenomen en moesten onze partners noodgedwongen hun prioriteiten elders leggen. De RIEC-partners brachten in de periode juli-december nog maar 11 signalen in bij het Informatieplein. Er is voornamelijk een afname waargenomen bij de politie, waarbij de focus vooral leek te liggen bij de regionale versterkingsprojecten FIT en IIPSy (zie projecten). Het blijft een aandachtspunt dat het aantal signalen afneemt, omdat hierdoor het zicht op de lokale en regionale ondermijning minder wordt. In het samen met onze partners gestarte project om te komen tot verbetering van de integrale (samen)werkprocessen, wordt daarom specifiek aandacht besteed aan het genereren van meer meldingen en signalen.
Overigens valt op, dat het aantal signalen dat tot een casus heeft geleid procentueel gezien hoog is (82%). Dat duidt op een hoge kwaliteit van de ingebrachte signalen; verreweg de meeste voldeden aan de voorwaarden van het RIEC-convenant en dienden een integraal belang.
NB: In 2020 werden zoals gezegd 23 signalen een casus. Daarnaast draaiden er nog 48 casussen die in eerdere jaren zijn gestart.
Bibob-signalen (Bevordering Integriteitsbeoordelingen door het Openbaar Bestuur)
Naast de RIEC-signalen heeft het RIEC-Informatieplein ook 22 Bibob-signalen behandeld, ter bevordering en ondersteuning van integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur. In deze gevallen hadden gemeenten of de provincie Noord-Holland vraagtekens bij de integriteit van de vergunningaanvrager en/of zijn zakelijke omgeving. Door middel van screening op relevante antecedenten, kon het Bibob-onderzoek korter en efficiënter plaatsvinden, zonder dat het Landelijk Bureau Bibob hier direct mee belast werd.
De aanpak van ondermijnende criminaliteit in RIEC-verband maakt het voor organisaties mogelijk om informatie, expertise en uitvoeringskracht met elkaar te delen. Hierdoor ontstaat een beter beeld van criminele activiteiten van personen en/of bedrijven. Gezamenlijk wordt met gerichte maatregelen opgetreden om samen één vuist maken tegen ondermijnende criminaliteit. Ondermijning door (georganiseerde) criminaliteit is een groot maatschappelijk probleem. Dit probleem kan alleen succesvol worden aangepakt door als één overheid op te treden en interventiemogelijkheden te combineren.
In 2020 was er in totaal sprake van 71 integrale RIEC-casussen. Dat waren er 18 minder dan in 2019. Deze daling kan voor een belangrijk deel worden toegeschreven aan de corona-crisis (zie ook Resultaten RIEC-Informatieplein). In 2020 zijn er 23 nieuwe casussen gestart, wat betekent dat het merendeel van de casuïstiek is gestart in 2019 of eerder. Het niet te lang laten doorlopen van casuïstiek heeft doorlopend de aandacht voor het RIEC. Net zoals eerdere jaren is het thema Witwassen en overige financieel economische criminaliteit het meest voorkomende thema binnen de RIEC-casuïstiek.
Naast de samenwerking op de traditionele RIEC-thema’s kunnen de RIEC-partners ook informatie uitwisselen wanneer er signalen bestaan van (verschijningvormen van) georganiseerde criminaliteit, zoals door de Minister benoemd in het Nationaal Dreigingsbeeld. Het afgelopen jaar hadden twee van onze casussen in dit verband betrekking op het thema (ondermijnende) milieucriminaliteit en één op het thema kinderporno.
Binnen de RIEC-casuïstiek zijn in 2020 in totaal 213 interventieadviezen gegeven verdeeld over bestuursrechtelijke interventies (63), fiscale interventies (48), strafrechtelijk interventies (57) en overige adviezen (45). In deze laatste categorie gaat het om integrale interventieadviezen zoals bijvoorbeeld voor een integrale controle of adviezen over communicatietrajecten en privaatrechtelijke interventies.
Vanuit deze interventies is een totaalbedrag van €92.525,- aan bestuursrechtelijke en strafrechtelijke afpakgelden opgelegd. Door de belastingdienst is daarnaast nog een totaalbedrag van € 778.000 geïnd en/of verrekend en op een totaalbedrag van € 1.227.000 beslag gelegd.
Op basis van informatie uit de casusaanpak hebben we overheidsdiensten die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de coronasteunregelingen in voorkomende gevallen verzocht onderzoek te doen naar mogelijke fraude met deze regelingen. In totaal hebben we een bedrag van €919.178,- aan potentiele fraude gemeld bij gemeenten, UWV of de ISZW (en indirect FIOD).
In specifieke gevallen verbinden we ons voor een afgebakende periode aan één of meer gemeenten, om samen aan een opdracht te werken. Zo boden we ook in 2020 aan enkele gemeenten praktische juridische ondersteuning bij complexe RIEC-casuïstiek en verrichten we coördinerende werkzaamheden in onder meer de volgende projecten:
